Tips bij moeite met prikkelverwerking
De hele dag komt er informatie binnen. Deze prikkels komen via de zintuigen in uw hersenen, waar ze worden verwerkt. Dit proces heet informatieverwerking. Om prikkels te kunnen verwerken, zijn aandacht en alertheid nodig. U moet zich concentreren op een prikkel, maar ook overbodige prikkels negeren. Bij moeite met prikkelverwerking kunt u snel vermoeid raken of informatie niet goed opnemen of opslaan. Soms lukt het dan niet meer om een activiteit (zelfstandig) uit te voeren. Problemen met prikkelverwerking kunnen onder andere voorkomen na een whiplash, bij niet aangeboren hersenletsel, hersenschudding, burn-out, MS, ADHD en autisme. Op deze pagina vindt u tips die kunnen helpen bij prikkelverwerking.
Laatst bijgewerkt op: 30-04-2024
Wat kunt uzelf doen?
- Zorg voor een goede afwisseling van prikkels. Heeft u net een gesprek gehad? Ga daarna een stukje wandelen of een boek lezen. Zorg voor voldoende beweging en regelmaat in uw dag-/nachtritme.
- Zorg voor een goede balans in uw leven. Als u overbelast bent, kunt u meer last hebben van prikkels.
Visuele prikkels (ogen)
- Zet een zonnebril op wanneer u buiten of in ruimtes met fel licht bent.
- Gebruik een paraplu bij zonnig weer, of zet een pet of hoed op.
- Zorg voor gedimd licht in huis.
- Ga met uw rug naar het raam zitten, zodat u niet tegen het licht in hoeft te kijken.
- Kies bij tv-kijken voor een programma waarbij er minder lichtwisselingen te zien zijn. Een praatprogramma of natuurdocumentaire zijn rustiger om naar te kijken dan een actiefilm. Als huisgenoten tv-kijken, kan dit voor te veel prikkels zorgen. Kies er dan eventueel voor om de kamer te verlaten.
- Kies in uw woning voor rustige kleuren en vermijd felle kleuren, veel verschillende kleuren en drukke patronen.
- Zorg voor een opgeruimd huis.
- Neem pauzes, loop even weg uit een voor uw ogen drukke omgeving.
- Zet het beeldscherm van uw computer, telefoon of tablet op de minst felle stand. Neem geregeld even pauze.
Auditieve prikkels (oren)
- Gebruik oordoppen of een gehoorbeschermer op drukke plekken. Bij een concert is dit vrij normaal, maar u kunt ze bijvoorbeeld ook gebruiken bij het winkelen, boodschappen doen, uit eten gaan, reizen met openbaar vervoer of stofzuigen.
- Heeft u een hoorapparaat? Dan kunt u deze bewust even uitzetten.
- Zet radio en/of televisie uit als u er niet actief naar luistert of kijkt.
- Kies ervoor minder mensen tegelijk uit te nodigen op visite. Een-op-eengesprekken zijn vaak beter te volgen dan een hele kamer vol mensen.
- Zorg dat er rust is in de ruimte waar u een gesprek wilt voeren. Een radio of tv of spelende kinderen op de achtergrond geven veel geluidsprikkels tegelijk.
- Vraag of uw gesprekspartner langzamer praat en een korte pauze neemt in een lang verhaal.
- Zorg in uw huis voor geluiddempers. Gordijnen, een kleed of speciale akoestische plafond-/muurplaten kunnen helpen om geluiden minder hard te laten klinken.
- Doe zachte dopjes onder uw stoelen zodat deze geen hard geluid meer maken bij verschuiven.
- Zet de stofzuiger of afzuigkap op een minder harde stand.
- Kies voor een trilfunctie op uw telefoon in plaats van een harde ringtoon.
- Zorg voor pauzes, loop even weg uit een lawaaiige omgeving.
Tactiele prikkels (huid)
- Kies kleding uit die geen last veroorzaken. Wol kan bijvoorbeeld kriebelen of irriteren. Knip labels uit kleding wanneer deze voor irritatie zorgen.
- Kies voor hard of juist zacht voedsel, afhankelijk van uw voorkeuren.
Vestibulaire prikkels (evenwichtsgevoel)
Vestibulaire prikkels worden waargenomen door uw evenwichtszintuig dat in uw binnenoor zit. Dit evenwichtszintuig registreert de stand van uw hoofd in de ruimte. Problemen met vestibulaire prikkels kunnen leiden tot duizeligheid, misselijkheid en coördinatieproblemen. Om dit te voorkomen kunt u:
- Rustig bewegen. Komt u van lig tot zit in bed, blijf dan eerst nog even zitten voordat u opstaat.
- Snelle draaibewegingen vermijden.
- Bewust blijven van uw hoofdbewegingen en deze eventueel zoveel mogelijk voorkomen. Zowel boven als onder als links en rechts.
Proprioceptieve prikkels (positiezin)
Proprioceptieve prikkels komen vanuit uw spieren, pezen en gewrichten. Hierdoor voelt u de stand van uw lichaam, hoe u beweegt en hoeveel spanning er op uw spieren staat. Dit is een belangrijk zintuigsysteem. Heeft u onvoldoende informatie over de stand van uw lichaam in de ruimte, dan spannen uw spieren zich en wordt functioneren lastig. Dit heeft ook een negatief effect op de andere zintuigen.
Bij de andere genoemde zintuigen voelt het alsof er teveel informatie binnenkomt, bij dit zintuig juist te weinig. Om uw positiezin, de stand van uw lichaam beter te ervaren kunt u:
- Starten met wandelen (alleen, in een rustige omgeving en een bekende route).
- Zorgen voor voldoende ontspanning, start bijvoorbeeld met mindfulness.
Belangrijk om te weten
- Problemen met prikkelverwerking kunnen een grote impact hebben op uw leven. Als u merkt dat u bepaalde activiteiten niet meer goed (zelf) kunt of dat u bepaalde activiteiten uit de weg gaat kunt u hulp zoeken. Een ergotherapeut kan u hierin begeleiden. Bijvoorbeeld met gewenningsoefeningen om prikkels beter te kunnen verwerken. Of via demptechnieken om overprikkelingsklachten te verminderen.
- Sommige ergotherapeuten zijn gespecialiseerd in de ASITT. Dit staat voor Adult Sensory Integration Timmerman Treatment. Dit is een intake en behandelprotocol voor volwassenen met een sensorische integratiestoornis.
Alternatieven
- In de prikkelarme cultuuragenda vindt u culturele uitjes die geschikt zijn voor mensen die gevoelig zijn voor prikkels.
- Kleding, aangepast voor prikkelgevoelige kinderen.
- Interactief sensorisch muziekkussen, concentratiescherm of kauwsieraden.
Meer informatie
- Heeft u moeite met prikkelverwerking in sociale situaties? Lees dan ook onze tips voor uit eten gaan en tips voor visite ontvangen.
- Bekijk de verschillende hulpmiddelen bij ADD en ADHD op de Hulpmiddelenwijzer.
Zoekt u meer inhoudelijke informatie over prikkelverwerking? Kijk dan op de website van de Hersenstichting.nl. Hier is veel informatie te vinden over:
Let altijd op uw veiligheid!
Of bovenstaande informatie voor u een oplossing is, hangt af van uw persoonlijke situatie en mogelijkheden.
Raadpleeg een zorgprofessional als u advies of hulp wilt. Een ergotherapeut bijvoorbeeld helpt u bij uw keuze en adviseert hoe u de dagelijkse activiteiten zelfstandig kunt blijven doen. U vindt een ergotherapeut via de website van Ergotherapie Nederland.
Bron
Deze pagina is gemaakt in samenwerking met ergotherapeuten.