Tips voor besturen fiets bij arm- en handproblemen

Fietsstuur aanpassen

Als u niet (ver) kunt reiken, kan het lastig zijn om met uw handen bij uw stuur te komen. Het fietsstuur aanpassen of op een andere manier instellen kan een eerste stap zijn. Vraag hierbij eventueel hulp bij uw fietsenspeciaalzaak of ergotherapeut.  

• Plaats u stuur dichter bij uw lichaam. Veel fietsen hebben tegenwoordig een stuurpen, waarmee u de hoogte van het stuur, de afstand van het stuur tot uw lichaam én de hoek van het stuur instelt. Stel het stuur zo in dat u zittend op het zadel makkelijk bij het stuur kunt, liefst met beide handen. Zorg bij het instellen of aanpassen van het stuur ook dat u steeds goed en veilig kunt op- en afstappen. 
• Door de stuurpen te draaien (dus dat de voor- en achterzijde omgekeerd zijn) kunt u het stuur
  mogelijk beter aanpassen op uw reikwijdte. 
• U kunt ervoor kiezen om het stuur te verlengen. Daarvoor moet u het handvat van het stuur verwijderen en er een langere stang op (laten)lassen, waarna u het handvat weer op het stuur bevestigt. Als uw probleem zich aan één zijde bevindt, kan dit een prima oplossing zijn. U kunt dit laten doen door een revalidatietechnicus of een kennis die goed kan lassen. 
• U kunt ook kijken of er een fietsstuur te koop is dat qua vorm beter bij de stand van uw arm, pols of handen past. Soms kan een zogenaamd oma-stuur handiger zijn, soms een iets rechter stuur of een ossenkopstuur. Een fysio-of ergotherapeut kan u advies geven. Een goede fietsenmaker kan met u meedenken en een stuur voor u bestellen en monteren. 

Vasthouden van het stuur 

Bij een beperkte arm- of handfunctie kan het soms lastig zijn om het stuur goed of lang vast te houden. 

• Als u moeite heeft om uw armen op het stuur te houden, bijvoorbeeld door krachtverlies,
  verlamming of prothesegebruik, kunt u een armsteuntje (die ook wel gebruikt worden bij racefietsen of mountainbikes) en/of een dwarsgreep op de plek van het handvat op het stuur monteren. De arm wordt dan als het ware gedragen; het gewicht van de arm is eraf. Dat kan veel lichter fietsen. Uw schouder moet hiervoor niet beperkt zijn, zodat de arm makkelijk meedraait als u de bocht om stuurt. 

• Bij het sturen zet u de beweging vaak in met uw armen. De romp en uw balans zijn vaak belangrijker om goed een bocht door te sturen. Mensen met een niet-functionele arm of een bovenarm-prothese, kiezen er vaak voor om deze hand niet aan het stuur te hebben tijdens het fietsen. Probeer uit wat u daarin het prettigst vindt.  
• Voor prothese-gebruikers, die een stevigere fixatie op het stuur wensen omdat ze bijvoorbeeld gaan mountainbiken, is er een speciaal Free Lock-systeem voor op de prothese. Met een speciaal koppelstuk maakt u een verbinding tussen stuur en uw prothese. Er zit op deze prothese een beveiliging die weer los gaat als u met de fiets valt. Vraag uw orthopedisch instrumentmaker naar de mogelijkheden. 
• Verende stuur- en zadelpennen kunnen de trillingen op uw handen verminderen. Vraag bij uw fietshandelaar na of zo'n voorziening voor u zin heeft.  
• Andere handvatten op uw fiets. Er zijn meer gepolsterde dikke handvaten van leer of foam, waardoor trillingen minder op uw handen overgebracht worden. Er bestaan ook bredere, zogenaamde anatomische of reuma-handvatten. Deze ondersteunen uw duimen beter.   

Remmen en versnellen 

• Bedenk waar u uw remmen wilt plaatsen op het stuur. Plaats deze zo dat u er met uw handen makkelijk bij kunt. Zie ook de tips voor remmen met de fiets.  
• Vaak bedient u de versnelling met een draaisysteem aan het handvat. Dit kan bij een beperkte handfunctie of verminderde polsfunctie lastig zijn. Soms is het mogelijk het systeem om te zetten naar de andere zijde. U kunt ook een pinnetje op de knop monteren, een zogenaamde schakelpook, waardoor u tegen een hendeltje aandrukt bij het wisselen van de versnelling.  

Belangrijk om te weten 

• Zorg ervoor dat u steeds goed en veilig kunt op- en afstappen als u de instellingen van uw fiets verandert.   
• Zorg voor goed onderhoud van uw fiets. Pomp uw banden regelmatig op, dat fietst lichter.  

Alternatieven 

• Kunt u helemaal niet reiken maar heeft u wel een goede handfunctie? Overweeg dan eens een ander type fiets. Een driewiel(lig)fietsmet onderstuur kan een goede optie zijn. Het stuur is onder het zadel gemonteerd. Reiken en de arm strekken is dan niet of minder ver nodig. Bij zo’n fiets zijn vaak de versnelling en rem ook op deze positie geplaatst. 
• Probeer uw knijpkracht te doseren. Bij minder grip heeft u misschien de neiging hard te knijpen, maar als u met uw vingers de vorm van het stuur goed kan omvatten, is hard knijpen niet nodig; dit bespaart handkracht en voorkomt soms pijn.   

Informatie 

• Bekijk de verschillende hulpmiddelen en tips voor fietsen. 
• Lees ook de tips voor bewegen en sporten.